Haber / Ceren Seyran İnan
Adada tek bir yönetimi öngören Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye, İngiltere ve Yunanistan ile Kıbrıs'taki Türk ve Rum toplumları arasında 1959'da imzalanan Zürih ve Londra Anlaşmalarıyla kuruldu. Anlaşmada imzası bulunan bu 3 ülke Kıbrıs Cumhuriyeti'nin garantörü oldu. Uluslararası antlaşmalar uyarınca 1960'ta kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’nin anayasasında Kıbrıs Türklerine ve Rumlara eşit siyasi hak ve statü verildi. Rumların, Türk ve Rum ortaklığında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti’ne uymaması ve Enosis yani Kıbrıs'ın Yunanistan'a bağlanması için başlayan saldırılar krizi büyüttü. Rum örgütü EOKA mensubu militanların katliamlara başlamasıyla durum uluslararası boyut kazandı.
Türkiye, 1960 Garanti Antlaşması gereği ilk aşamada diplomatik girişimleri önceledi. Ancak İngiltere ile yapılan görüşmeler de çözüm olmayınca harekat kaçınılmaz hale geldi. Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit ve Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan, İngiltere'den olumsuz yanıt gelmesinin ardından, garantörlük hakkını kullanarak ve adadaki Türklerin varlığının tehdit altında olduğunu da dikkate alarak 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış Harekâtı’nın başlaması kararını aldı.
Türkiye'nin 1974 temmuz ve ağustos aylarında yaşanan gelişmeler askeri ve lojistik merkezi olan Mersin'de daha yoğun hissedildi. 1974 öncesi yapılan hazırlıklarda Mersin, askeri ve lojistik güçlerin toplandığı ana harekat üssü oldu. Adana'da kurulan Müşterek Harekat Merkezi, harekâtın askeri yönetimini üstlenmişti. Mersin’de ise harekat için kurulan tugay aracılığıyla harekatın geçiş noktası hazırlandı. Bolu, Kayseri, İskenderun ve Ankara'dan gelen kara, deniz ve hava kuvvetleri Mersin’e sevk edildi. İndirme ve çıkarma birlikleri Taşucu'nun Kıbrıs'a en yakın noktası olan Yeşilovacık’a konuşlandırıldı. Harekatın başlaması bindirme limanı olarak kullanılan Mersin Limanı'nda denetimlerin sıkılaştırılmasını zorunlu kıldı. Çıkartma gemilerinin geçişi için bölgede sıkı yönetim ilan edildi. Kent içinde sıkı önlemlerle birlikte dükkanlar, imalathaneler normal düzeninde devam etse de sinemalar, gazinolar ve eğlence yerleri kapatıldı. Kıbrıs'a barış götürmek sloganıyla devam eden savaş, Türkiye genelinde olduğu gibi Mersin'de de büyük oranda halk tarafından olumlu karşılandı. Mersin'in Yeni Mersin ve Sonhaber gazetelerinde Mersin’in rolü hakkında büyük manşetler atıldı.
Mersin, Kıbrıs Barış Harekatı’nda üs ve geçiş noktası olarak büyük önem taşırken savaşın izlerini hala üzerinde taşıyor. Harekat sırasında ele geçirilen bir Yunan uçağı hala Mersin sahilinde sergileniyor. Aynı şekilde sahilde tutulan gemi ise çürüme nedeniyle kaldırıldı. Harekatı temsil eden barış heykeli ise halihazırda Kıbrıs semalarını selamlıyor.