Tütüncüzade Konağı restorasyonu devam ediyor

Haber/Akil Çırak

Tütüncüzade Konağı Mersin'in ayakta kalan en eski yapılarından. 1900-1905 yılları arasında yapıldığı tahmin ediliyor. Mersin’e başka eserler de bırakan Mimar Mr Ligor tarafından inşa edilmiş.

Kayseri’den Mersin’e yerleşen  Rum İskitoğlu Ailesi için yapılan konak, sonrasında 1924 mübadelesinde Girit'ten Türkiye'ye gelen Tütüncüzade Fazıl Bey’e geçiyor.

Fazıl Bey’in hikayesi ilginç. Torunu Fazıl Tütüner, dedesinin Türkiye’ye geliş hikayesini şöyle anlatıyor bir yazısında:

“Girit, Osmanlı devletinden, Yunanistan Devleti’nin egemenliğine geçince Türklere yapılan saldırılar durmuyor. Girit Türkleri bu saldırıları durdurmak için Yunan Kralı’na, birisi Tütüncüzade Fazıl Bey, iki temsilci gönderiyorlar. Kral, sorumluların bulunması için iki müfettişi adaya gönderiyor. Müfettişler, halkı sorguluyorlar, raporla Atina’ya dönüyorlar. Krala yapılan şikâyetle Fazıl Bey hedef oluyor, saldırılara uğruyor, öldürüleceği söyleniyor. İtalya’ya, İstanbul’a gidiyor. İtalya’da hastanede, kimliği ortaya çıkıyor, izleniyor, öldürüleceğini anlıyor. Girit’e gelen İttihat ve Terakki temsilcileriyle Fazıl Bey’in fotoğrafları var. O bağlantılar hayatını kurtarmış olabilir.

Osmanlı Devleti Temsilciliği Atina’da yağmalanıyor. Arşivdeki makbuzlardan Fazıl Bey’in savaşan Türk ordusuna para yardımı yaptığı, Müslüman nüfusa “Kurban kesmeyin, onun parasını Osmanlı ordusuna gönderin “çağrısı yaptığı anlaşılıyor. Gizlice Girit’e dönüyor. İtalya’da olduğu, dönmediği söyleniyor. 2 sene evinde saklanıyor.

Girit’teki Türkler, kurtuluş savaşında Türkiye’nin kazanmasını umut ediyor. Türkiye kazanırsa kendilerinden intikam alınmasından, kazanamazsa gidecekleri bir yer kalmayacağından, yok edilme tehlikesiyle karşılaşacaklarından endişeliler. Savaş Anadolu’nun kesin zaferi ile sonuçlanınca kutlayamıyorlar, Anadolu’da yitirilen Yunan askerlerin ailelerinin kendilerinden intikam alacaklarından korkuyorlar. Ankara hükümeti Vatikan’a haber yollamış: “ Girit’te Türk nüfusa saldırı olursa, sağ kalan yunan askerlerinin can güvenliğini sağlayamayız” Kiliselerden anonslar yapılmış: “Türklere dokunmayın, yoksa Anadolu’dan evlatlarınız geri gelemeyecek”

Adadan ayrılışında bir saldırıya uğramaması için Yunanlı Kandiye Belediye Başkanı iki konsolosla, faytonla Fazıl Bey’i gemiye kadar götürüyor ve uğurluyor.

Ankara Milli Kütüphane ’de Prof.Dr. Fahriye Emgili, Atatürk imzalı Fazıl Bey’in mal varlığının % 10 unu Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağışladığını gösterir belge buldu.

Bir fotoğrafta eski yazıyla :”Muradımıza nail olduğumuzdan, hazır teknede kuşatılmış haldeyken; günün anısına çağrılan fotoğrafçı tarafından çektirilmiştir. 15 Şubat 1924.Tütüncüzade”. 24 şubatta değil 15 Şubatta Mersin’e gelmişlerdir.”

İşte bunca önemli tarihe tanıklık eden Mersin’in ayaktaki birkaç konağından biri olan Tütüncüzade Konağı’nın restorasyonu devam ediyor. Yapıldığı döneme sadık kalınarak yapılan çalışmayı tarihi yapılar üzerinde uzmanlaşan Engin Yüksel yürütüyor.

Fazıl Tütüner kurtarılacak daha çok eser olduğunu, Tütüncüzade Konağı restorasyonunun hem diğer tarihi ev sahiplerine hem de yerel yöneticilere ilham olmasını temenni ediyor.